Sociale gevolgen van de transitie naar een circulaire samenleving
Gepubliceerd in 2022
delen
In 2050 zijn we als Zuid-Holland volledig circulair. Dat betekent een omschakeling van ons huidige (lineaire) economische systeem naar een circulaire samenleving. Deze omschakeling wordt ook wel een transitie genoemd. Een transitie is een verandering van het gehele systeem en heeft daarmee gevolgen voor alle inwoners. De manier waarop we omgaan met producten verandert, als consument en als producent. Dat betekent ook dat de aard van het werk veranderd en de manier waarop we gezamenlijk consumeren in onze omgeving. Een transitie kent ook ‘winnaars’ en ‘verliezers’. Sommige bedrijven zullen moeten veranderen om mee te kunnen doen met de transitie. Hoe precies de lasten en lusten verdeeld worden weten we nog niet, dat is onzeker. Veel van de activiteiten die de provincie doet heeft (uiteindelijk) gevolgen op de inwoners van Zuid-Holland. Daarom vinden we het van belang om dit vraagstuk centraal te stellen en te kijken welk handelingsperspectief de provincie heeft om hier een bijdrage aan te leveren. Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Groene Brein, Drift en Sandalfon Sustainability. Aan de hand van literatuuronderzoek, interviews en meerdere interactieve sessies worden de volgende hoofdvragen beantwoord:
- In een transitie naar een circulaire economie op basis van businessmodellen en grondstoffengebruik, welke groepen worden er gein- en excludeerd op basis van rechtvaardigheids- en brede welvaarts principes?
- Welke rechtvaardige transitie naar een circulaire samenleving streven we na om deze groepen te includeren en welk handelingsperspectief heeft Provincie Zuid-Holland hierin?
Resultaten
Uit het toekomstonderzoek blijkt dat nu het gevoel bij veel mensen overheerst dat ze geen onderdeel van de transitie zijn en daarom niet meedoen. Hun mogelijke bijdrage wordt niet gezien en ze voelen zich niet gekend. Met grote risico’s tot gevolg: maatschappelijke onrust en, uiteindelijk, een vertraagde of mislukte transitie. De eerste stap naar een rechtvaardige transitie is dan ook om mensen goed te betrekken. Dit komt uit dit onderzoek als meer essentieel naar voren dan om op dit moment nog meer te doen aan verdeling van middelen (distributieve rechtvaardigheid).
Belangrijkste advies aan de provincie Zuid-Holland: geef eerst meer vorm en inhoud aan de drie andere vormen van rechtvaardigheid:
- Procedurele rechtvaardigheid (representatie van verschillende groepen mensen bij besluitvorming)
- Epistemische rechtvaardigheid (serieus nemen van kennis van alle burgers)
- Erkenningsrechtvaardigheid (tegengaan systematische uitsluiting op basis van identiteit).
De volgende stap
De provincie kan invulling geven aan deze vormen van rechtvaardigheid door bijvoorbeeld meer in te zetten op wijk- en buurtinitiatieven en actieve burgers en ondernemingen zeggenschap te geven. Door wijk- en buurtinitiatieven en actieve burgers en ondernemingen zeggenschap te geven, wordt het draagvlak voor de transitie vergroot en voelen mensen zich meer verantwoordelijk. Dit mes snijdt aan twee kanten. Aan de ene kant versnelt de transitie en wordt zij succesvoller door meer draagvlak. Aan de andere kant nemen ook het sociaal, cultureel en persoonlijk kapitaal van een grote groep burgers toe. Hierdoor kan een opwaartse spiraal naar een rechtvaardige, circulaire samenleving ontstaan. Op dit moment worden de aanbevelingen uit het onderzoek verkend.
Contactpersoon
